Dysmorfofobia - przyczyny i objawy zaburzenia | MindHealth (2025)

Umów wizytę

Dysmorfofobia mieści się wzakres zaburzeń hipochondrycznych ujętych podkodem F45.2 wMiędzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób iProblemów Zdrowotnych (ICD-10).

Zaburzenia hipochondryczne cechują się nieustannym przekonaniem Pacjenta odoświadczaniu chorób somatycznych. Pacjent koncentruje swoją uwagę nafizyce swojego ciała, skarży się nadolegliwości. Naturalne funkcjonowanie ciała interpretuje przez pryzmat zachowań anormalnych. Skupia się napewnych narządach lub układach funkcjonowania. Wskład kategorii oprócz dysmorfofobii (nieurojonej) wchodzą również:

• zaburzenia obrazu ciała;
• nerwica hipochondryczna;
• hipochondriaza;
• nozofobia.

Zaburzenia urojeniowe tostan cechujący się występowaniem trwałych urojeń (zaburzenia myślenia oistnieniu zjawisk bądź rzeczy iwydarzeń, które nie istnieją). Jednocześnie urojeń tych nie można zaklasyfikować doorganicznych, schizofrenicznych czy afektywnych.

Treść urojeń może być bardzo różnorodna. Tym samym także dysmorfofobia może mieć charakter urojeniowy. Wklasyfikacji ICD-10 występuje podkodem F22.8 jako inne uporczywe zaburzenia urojeniowe (urojeniowa dysmorfofobia). Wyodrębnienie tego typu zaburzenia jako osobnego poddawano wątpliwościom.

Badania nadPacjentami zzaburzeniem typu urojeniowego inieurojonego wskazują nabrak istotnych różnic wprzebiegu choroby, objawach, czy reakcji naleczenie.

Lekarz podczas wywiadu stara się przetestować Pacjenta podkątem wystąpienia czynników świadczących odysmorfofobii. Specjalista zadaje proste pytania otwarte.

Można przypuszczać, że zaburzenie występuje, jeśli Pacjent przejawia przynajmniej część zachowań takich jak:

• częste przeglądanie się lustrze iinnych powierzchniach ukazujących odbicie (np.witryny sklepowe) lub wręcz przeciwnie - unikanie własnego odbicia (usuwanie luster zwłasnego otoczenia);
• próby ukrycia defektu, np.obsesyjne używanie korektora, stałe nakładanie grubej warstwy fluidu, noszenie kapelusza bez obiektywnej potrzeby;
• Kkmpulsyjne dbanie osiebie, np.zbyt częste rozczesywanie włosów;
• częsta „kontrola” defektu (dotykanie miejsca, wktórym występuje);
• wrogie nastawienie wobec innych osób;
• częste pytanie bliskich ozauważalność/stan defektu;
• unikanie otoczenia (odcięcie się odznajomych);
• przesadne stosowanie diet iwykonywanie ćwiczeń fizycznych;
• ciągłe poszukiwanie informacji natemat schorzenia, zdrowia, ćwiczeń, diet;
• próba odwrócenia uwagi oddefektu poprzez ubiór, czy biżuterię.

Cechą dysmorfofobii jest fakt, że działania chorego narzecz poprawienia wyglądu nie zmniejszają napięcia związanego zzaburzeniem. Wręcz przeciwnie, prowadzą douczucia wstydu, obrzydzenia, czy depresji.

Zaburzenia obrazu ciała najczęściej dotyczą twarzy. W14% jej rysów, w12% wielkości ikształtu twarzy, 12% warg, 11% podbródka, 11% brwi, 11% czoła.

Lokalizacja pozostałych defektów ciała oczęstym występowaniu dotyczy:

• skóry (73%);
• włosów (56%);
• nosa (37%);
• masy ciała (22%);
• brzucha (22%);
• piersi/klatki piersiowej (21%);
• oczu (20%);
• ud (20%);
• zębów (20%);
• nóg (18%);
• budowy ciała ikości (16%).

Podstawą leczenia zaburzenia jest psychoterapia. Wspomagająco stosuje się również odpowiednio dobrane leki. Przedpodjęciem leczenia kluczowe jest określenie, czy lekarz ma doczynienia zosobą zaburzoną, czy zdrową, lecz osporym zainteresowaniu wyglądem zewnętrznym. Granica między jednym adrugim jest cienka.

Najczęściej stosowane wleczeniu lęku przedbrzydotą metody to:

Terapia poznawczo-behawioralna.Wtej metodzie leczenie poprzez ekspozycję ieksperymenty behawioralne podważa sens porównań, obsesyjnych myśli iwątpliwości Pacjenta natemat swojego wyglądu. Niezdrowe myśli poddaje się modyfikacji, azachowania ogranicza. Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej wleczeniu dysmorfofobi została potwierdzona badaniami. Terapia poprawia samoocenę iogólny stan psychiczny Pacjenta.

Ekspozycja ihamowanie reakcji. Ta technika bywa stosowana równolegle zterapią poznawczo-behawioralną. Wtym przypadku Pacjent konfrontuje się zeswoimi lękami ipróbuje powstrzymać reakcję stanowiącą symptom zaburzenia. Najpierw chory określa przejawy swojego zaburzenia, anastępnie dokonuje wyboru tego, które jest najdotkliwsze iwymaga interwencji wpierwszej kolejności.

Pacjenci są poddawani ekspozycji nasytuacje lękowe, dzięki czemu mają szansę przetestować iwyćwiczyć własną, zdrową reakcję nanie.

Pomoc wleczeniu zaburzenia obrazu ciała stanowi również farmakoterapia. Zwykle stosuje się leki przeciwdepresyjne, najczęściej selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Leki należy stosować długo, ponieważ istnieje wysokie ryzyko nawrotu symptomów choroby.

Badania dowodzą, że chorzy reagują również naleczenie fluoksetyną. UPacjentów zpostacią urojoną dysmorfofobii zaleca się natomiast zastosowanie klomipraminy. Odpowiednie środki przepisujepsychiatra.

Pacjent zzaburzeniem jest bardzo delikatną jednostką, którapotrzebuje szczególnego podejścia. Żyjąc zPacjentem, należy przede wszystkim zwracać uwagę nakrytykę. Najlepiej wstrzymywać się zniepochlebną oceną, gdyż Pacjent jest narażony napogłębienie swojego zaburzenia, jeśli widzi, że jest ono dostrzegalne. Przy każdej okazji warto komplementować osobę zdysmorfofobią ipomagać jej wzdrowy sposób poprawić swój wygląd isamopoczucie (np.idąc nazakupy, pomagając wmakijażu).

Zchorym należy dużo rozmawiać iokazywać mu zrozumienie. Podłoże wkomunikacji powinna stanowić empatia. Jeśli jeszcze nie doszło doleczenia, trzeba subtelnie dać choremu dozrozumienia, że jego problemy mogą mieć podłoże psychiczne, anie fizyczne.

Typowym przykładem sytuacji wymagającej interwencji jest przygotowywanie się dowyjścia. Pacjent jest nadwyraz zaangażowany wpoprawę swojego wyglądu przedopuszczeniem domu. Kompulsywne nakładanie makijażu, długie dobieranie ubrań, narzekanie naswój wygląd mogą doprowadzić dorezygnacji zwyjścia, jeśli Pacjent nie uzyska pożądanego efektu. Może dojść dowybuchu emocji — histerycznego płaczu. Jest toobraz osoby, któranie radzi sobie zzaburzeniem ipotrzebuje pomocy specjalisty.

Umów wizytę

Zaburzenie obrazu ciała może być efektem czynników biologicznych, psychologicznych lub kulturowych. Współudział tych czynników stanowi idealne podłoże dla rozwoju zaburzenia. Dysmorfofobia może się pojawić również poprzeżyciu urazowego wydarzenia.

Występowanie zaburzenia różni się wzależności odpłci, narzędzi, jakie są wykorzystywane dojego zmierzenia, progu diagnostycznego, kultury, czy metod badań. Dysmorfofobia często współwystępuje zinnymi zaburzeniami psychicznymi. Może się pojawić wczasie depresji, czy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeń odżywiania ifobii społecznej.

Predyspozycje genetyczne: Według badań wrozwoju zaburzenia istotne znaczenie mają predyspozycje genetyczne. Literatura wskazuje, że około 20% osób doświadczających dysmorfofobii posiada wrodzinie bliskiego krewnego, którytakże doświadcza zaburzenia. Ciężko jednak stwierdzić, czy nie mają nato wpływu zbliżone czynniki środowiskowe krewnych. Badacze wskazują nakonieczność przeprowadzenia badań bliźniąt, aby móc potwierdzić tę zależność.

Nieprawidłowości serotoninergiczne: Serotonina jest kluczowa dla regulowania lęku, pamięci isnu. Osoby zdysmorfofobią mogą mieć uszkodzone receptory icechować się blokadą nadziałanie serotoniny. Potwierdzeniem takiej teorii jest fakt, że selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny wykazują korzystny wpływ wleczeniu chorych nadysmorfofobię. Badacze wskazują, że podobny wpływ narozwój choroby może mieć również dysregulacja takich neuroprzekaźników jak dopamina, czy kwas gamma-aminomasłowy.

Przyczyny środowiskowe: Narozwój dysmorfofobii wpływ mogą mieć również czynniki środowiskowe. Tomiędzy innymi postawy rodziców wobec dziecka jak np.częste nawiązywanie doestetycznego wyglądu. Dzieci, które wczasie rozwoju były poddawane krytyce iznęcaniu się zewzględu nawygląd, są bardziej narażone nawystąpienie zaburzenia. Bardziej podatne narozwój dysmorfofobi mogą być również osoby wykazujące określone cechy osobowości. Narcyzm, osobowość schizoidalna iperfekcjonizm tote cechy, które są wliteraturze wskazywane jako podatny grunt dorozwoju zaburzenia.

Wydarzenia życiowe: Zaburzenie może się również rozwinąć wwyniku urazów fizycznych iseksualnych. Badacze zaprzyczyny zaburzenia przytaczają także negatywne doświadczenia zdzieciństwa. Toone wywołują często zaburzenia emocjonalne zezdolnością doprzekształcenia się m.in.właśnie wdysmorfofobię. Strach przedodrzuceniem iniska samoocena stanowi punkt wyjścia dla zaburzenia.

Kultura: To, jak media promują atrakcyjność fizyczną, idealne standardy piękna wspołeczeństwie sprawia, że wiele osób ma niską samoocenę. Kult piękna wskazuje naokreślone rysy twarzy, sylwetkę icerę. Modelki nawybiegach iidealny wygląd zwyczajnych kobiet wmediach społecznościowych sprawiają, że Pacjenci popadają wzaburzenia. Często nie wiedzą, że przekazy medialne przechodzą dogłębny retusz.

Przejawy lęku przedbrzydotą skutecznie utrudniają życie. Sprawiają, że Pacjent wyklucza się zżycia społecznego, awszystkie jego myśli koncentrują się nadefekcie itym, jak go ukryć. Doczęstych objawów dysmorfofobii należą:

• objawy depresji;
• myśli samobójcze;
• napady paniki, lęk;
• niskie poczucie własnej wartości;
• urojenia natemat wyglądu;
• nadmierna koncentracja nasytuacjach społecznych;
• poczucie, że stale ktoś wyśmiewa Pacjenta;
• odcięcie odrodziny iprzyjaciół;
• uczucie wstydu;
• odizolowanie;
• uzależnienie odinnej osoby, któraakceptuje defekt;
• trudności wwykonywaniu obowiązków wszkole ipracy;
• popadanie wuzależnienia;
• próby samookaleczania.

Każde zachowanie skupiające się wokół wyglądu wsposób nadmierny sugeruje prawdopodobieństwo rozwoju zaburzenia. Defekty, jakie Pacjent wskazuje, zwykle są niedostrzegalne dla innych.

Umów wizytę

Dysmorfofobia zwykle rozwija się wokresie nastoletniości. Wczasie dojrzewania Pacjenci szczególnie mocno koncentrują się naswoim wyglądzie. Niestety natym etapie bardzo przejmują się opinią innych. Toprowadzi dorozwoju kolejnych zaburzeń. Dzieci zdysmorfofobią całkowicie odcinają się odżycia społecznego. Przez co nie rozwijają swoich kompetencji społecznych. Unikają chodzenia doszkoły, aich oceny się pogarszają. Dlatego dysmorfofobia udzieci potrafi zaprzepaścić przeszłość, ponieważ wniektórych, cięższych przypadkach młodzi Pacjenci przerywają kształcenie.

Szczególnie wdobie portali społecznościowych dzieci są narażone narozwój zaburzenia. Rówieśnicy, którzywstawiają zdjęcia doInternetu, poddają je obróbkom, dokładnie przygotowują się douwiecznienia swojego wyglądu nafotografii, przez co często zdjęcia wpełni odpowiadają nakanon współczesnego piękna. Dzieci wokresie dorastania czują się gorsze odinnych, oglądając tak przygotowane zdjęcia. Jest toefekt estetycznych sztuczek, najakie pozwala Internet.

Leczenie dysmorfofobii todługi proces. Wczasie leczenia może dojść dozaostrzeń, czy powrotu choroby, gdyjuż wydaje się, że została wyleczona. Rokowania nawyleczenie nie zawsze są pozytywne. Jednak są dostępne wpełni skuteczne metody leczenia zaburzenia, atakże objawów, jakie powoduje. Niestety zaburzenie często występuje wparze zinnymi chorobami. Równolegle leczona depresja może stanowić przeszkodę wwyleczeniu dysmorfofobii. Niektórzy Pacjenci nawet nie podejmują leczenia, ajeśli już dotego dojdzie, tonie przynosi ono efektów, ponieważ nie chcą uwierzyć wto, że są zaburzeni.

Inną trudność wwyleczeniu stanowi skutek dysmorfofobii, jakim jest izolacja. Osoby zaburzone boją się wychodzić zdomu, przez co nie są wstanie poszukać pomocy. Niektórzy Pacjenci podejmują się zabiegów chirurgicznych, licząc nato, że pomoże im towyjść zzaburzenia. Nie jest tojednak skuteczna metoda, ponieważ choroba ma podłoże psychiatryczne, anie fizyczne. Wieloetapowe podejście doleczenia ukierunkowane napomoc psychologiczną ifarmakologiczną jest wstanie wyleczyć zaburzenie. Szczególnie skuteczna jest terapia CBT wpołączeniu zlekami SSRI.

Dysmorfofobia może działać wdwojaki sposób. Wszystko zależy odstopnia zaawansowania zaburzenia. Niektóre osoby wykazują jedynie oznaki nadmiernego zainteresowania swoim wyglądem. Pacjenci wgorszych przypadkach zaburzenia mogą miewać nawet myśli samobójcze icałkowicie odciąć się odżycia społecznego. Życie zdysmorfofobią todla wielu funkcjonowanie wsamotności. Pacjenci dążą doizolacji społecznej, próbują modyfikować własne ciało, lecz tonie przynosi ukojenia. Czasem dysmorfofobia ma postać jedynie epizodyczną. Pacjent wygląda nazdrową osobę, poza momentami uaktywnienia zaburzenia. Przykładem incydentalnym jest chwilowe porównywanie się doinnych osób izamartwianie własnym wyglądem. Gdyetap przeminie, Pacjent wraca donormalnego życia.

Niestety defekt buduje lęk przedodrzuceniem, prowadzi doautoagresji iniechęci wobec otoczenia. Tosprawia, że życie społeczne Pacjenta praktycznie przestaje istnieć. Dysmorfofobia tociężkie zaburzenia, które wymaga interwencji specjalisty. Chory zwykle nie jest wstanie poradzić sobie zzaburzeniem samodzielnie.

Zadaniem dla bliskich Pacjenta jest przekonanie go, że specjalista może pomóc mu powrócić donormalnego życia iakceptacji własnego ciała.

Źródła:

• J. Zakrocka, Co tojest dysmorfofobia?, „Smak Zdrowia” 2018, nr8;
• Światowa Organizacja Zdrowia, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób iProblemów Zdrowotnych. ICD-10, 2009r.;
• J. Ross, S. Gowers, Zaburzenie obrazu ciała, „Psychiatria PoDyplomie” 2011, nr8(4), s. 142-149.